تعریف: انحنای ستون فقرات به طرفین،اسکولیوز گویند.در این ناهنجاری ابتدا ستون فقرات به شکل کمان باز تغییر شکل می دهد و در صورتی که اقدامات پیشگیری کننده ی ارتوپدی انجام نگیرد ستون فقرات برای ایجاد تعادل کم کم به شکل S لاتین در خواهد آمد.

علایم: ستون فقرات اکثر افراد تا حدودی انحراف دارد.با نگاهی گذرا آن هم از روی لباس نمی توان متوجه این انحراف شد.در نوع پیشرفته ی این ناراحتی تغییراتی در سایر اعضای بدن از جمله شانه و لگن و طرز راه رفتن ایجاد می شود.معمولاًشانه ها از راستای افقی خارج و لگن به یک سمت متمتیل می شود و راه رفتن فرد ریتم طبیعی خود را از دست می دهد و چنانچه از پشت به تیره ی مهره ها نگاه کنیم انحراف مهره ها به جانب به خوبی قابل رؤبت است.بعضاً در این افراد گودی فاصله کمری نیز افزایش می یابد.

برای شناخت دقیقتر این ناهنجاری از یک خط شاقولی استفاده می شود،به این ترتیب که شاقولی از وسط مهره ی گردنی (وسط گردن) آویزان می کنیم.خط شاقولی در وضعیت طبیعی باید از بین دو کفل بگذرد.فاصله ی این خط از موقعیت طبیعی نشان دهنده ی انحنای ستون فقرات است .در برخی موارد اسکولیوز را به وسیله خط شاقولی نمی توان تشخیص داد.در این گونه موارد اسکولیوز ایجاد شده است،بدون اینکه حالت طبیعی ستون فقرات به هم خورده باشد.در این حالت دو انحنا در بالا و پایین ستون وجود دارد که همدیگر را خنثی می کنند و گاهی نیز انحنای اصلی اسکولیوز با دو انحنای جبرانی که معمولاًدر نواحی فوقانی و تحتانی ایجاد می گردد خنثی می شود.

اسکولیوز را می توان از علایم عدم تقارن سه گوس بین بازو،تنه و کفلها،بلندی شانه ها،نوک کتفها و چین ناحیه ی خلفی لگن تشخیص داد.همچنین وقتی فرد از ناحیه کمر به جلو خم می شود در کتفها وضعیت ناهنجاری دیده می شود.موارد فوق را می توان نشانه ی این بیماری به شمار آورد.

عوامل: کوتاه بودن طول یکی از پاها در اثر عوامل مختلف،عادت در حمل وسایل توسط یک دست در مدت طولانی و بد قرار گرفتن وضعیت بدن از عوامل ایجاد این ناهنجاری است.عوامل فوق اکثراْ ناهنجاری برگشت پذیر و یا سطحی را در بدن به وجود می آورندکه با نقص عضو همراه نیست و می توان به راحتی آن را اصلاح کرد.در این ناهنجاری فرد می تواند با اراده ی قبلی بدن خود را در وضعیت طبیعی نگه دارد.نوع دیگر ناهنجاری پیشرفته تر است که اسکولیوز ساختاری نامیده شده است و می توان از آن به عنوان یک بیماری نام برد.این نوع از اسکولیوز عمدتاْ در اثر تومور مهره ها،عیب استخوانی و یا ناهنجار بودن شکل مهره ها در بدن ایجاد می شود.اسکولیوز در این سطح موروثی و مادرزادی نیز هست.

البته اسکولیوزدر حدود ? سالگی در دختران و پسرها به علت ضعف عضلات شکم قوس کمری مقداری افزایش می یابد.همچنین گفته شده که این بیماری در دختران نسبت به پسران تا میزان ?? درصد شایعتر است.

به علاوه،تحقیقات نشان داده است که این ناهنجاری در?? کل بچه ها وجود دارد و مشکل شایعتر آن در میان ورزشکارانی است که تمرینها را به صورت غیر متقارن انجام می دهند،مثل تنیس بازان و پرتاب کنندگان نیزه که بیش از هشت سال تمرین فعال داشته اند احتمال وقوع این عارضه زیاد است.البته علت را باید در ماهیت ورزش پرتاب نیزه جستجو کرد،چرا که در اجرای این ورزش بخشی از بدن (قسمت دست پرتاب کننده) درگیر فعالیت و کار مداوم و شدید است در شرایطی که بخش دیگر بدن به آن میزان درگیر فعالیت نمی شود،این طریقه ی تمرین باعث رشد بیشترعضلات بالایی کمر در قسمت بازوی پرتاب در مقایسه با سایر قسمتها می شود.

نوع دیگر بر اثر آغوش گرفتن اطفال در آنها ایجاد می شود.آغوش گرفتن اطفال با یک دست و در یک سمت بدن باعث ایجاد انحنای جانبی در ستون مهره های کودک می شود.این طریقه آغوش گرفتن نه تنها کودک را خسته و ناراحت می کند،بلکه باعث ایجاد ناراحتیهایی در والدین نیز می شود،زیرا عموماْ افراد هنگام این کار سینه ی خود را به عقب متمایل می کنند که این به نوبه ی خود باعث بیشتر شدن قوس کمر و افزایش فشار بر کمر می شود.

پیشگیری و درمان انحنای ستون فقرات به طرفین

اسکولیوز شدید که آن را اسکولیوز ثابت یا ساختاری می نامند از طریق حرکات اصلاحی،به کمک مربی تربیت بدنی قابل پیشگیری یا درمان نیست و به طور قطع این گونه ناهنجاریها یک نوع بیماری است که درمان آن با پزشک است.

در درمان اسکولیوز برگشت پذیر،بعد از شناسایی علل ضایعه می توان به رفع علت پرداخت.این ناهنجاری معمولاً کمتر از ?? درجه در فرد تغییر وضیت می دهد.به طور کلی ناهنجاریهای کمتر از ?? درجه در بزرگسالان و بچه ها قابل درمان است و ناهنجاریهای حداکثر تا ?? درجه در بچه ها به وسیله ی تمرین قابل درمان است.آشنا ساختن فرد با شرایط مطلوب و اصول صحیح حرکت و حذف عادات غلط و اصلاح شرایط زیستی و شغلی و ابزارهای مورد استفاده ضرورت دارد.علاوه بر این،چون اسکولیوز باعث ایجاد اختلال در دستگاه تنفس می شود،تمرینهای ویژه برای افزایش ظرفیت تنفسی از اهمیت خاصی برخوردار است.در تمرینهای تنفسی هدف عمده وارد کردن هوای بیشتر به آن قسمت از سینه است که بر اثر اسکولیوز تغییر شکل یافته است.

تمرینهای ورزشی برای اصلاح ناهنجاری اسکولیوز برگشت پذیر

در طرح و انتخاب تمرینهای مناسب برای پشت کج،شناخت میزان ناهنجاری و دقت در موقعیت محل آسیب از اهمیت خاصی برخوردار است.خصوصاْ تمرینهای قدرتی و انعطافی که برای عضلات اطراف ستون فقرات اجرا می شود باید دقیقاْ براساس نوع صدمه باشد.چنانچه شناخت درستی از موقعیت ناهنجاری نداشته باشیم انجام برخی تمرینها حتی ممکن است ناراحتی بیشتری فراهم کند.

در این عارضه در ستون فقرات ابتدا یک انحنای کلی ایجاد می شود(به شکل پرانتز) که در صورت عدم پیشگیری وخیمتر می شود و به شکل S  در می آید.بنابراین بهتر است تمرینات مطابق با شدت آسیب باشد.نکات زیر باید در طرح تمرینهای مد نظر قرار گیرد.

1. تمرینها باید در طول ستون فقرات ایجاد جنبش کند.
2. تمرکز تمرینهای کششی و انعطافی باید بر بخشهایی از ستون فقرات که به حالت تقعر تغییر شکل داده است متمرکز شود.
3. تمرکز تمرینهای قدرتی باید بر بخشهایی از ستون فقرات که به حالت محدب درآمده اند باشد.

تمرینات اصلاح این ناهنجاری در........................................................................

تمرین ?

هدف: توسعه ی میزان جنبش پذیری ستون فقرات

روش اجرا: روی شکم دراز بکشید،دستها را به سمت جلو و پاها را به صورت جفت به عقب بکشید،سعی کنیدحرکت گهوارهای را به صورت نوسانی انجام دهید.این حرکت را چند بار تکرار کنید و بعد از مدتی استراحت(حدود یک دقیقه) مجدداْ آن را انجام دهید.حرکت را می توان در مراحل بعدی به صورت چرخشی انجام داد.

تمرین ?

هدف:کشش عضلات ستون فقرات

نکته: تمرین برای اسکولیوز C به سمت راست است.

روش اجرا: در حالی که دستها در طرفین است بایستید،بازوی چپ را بالای سر ببرید و تا حد کشش ناحیه ی پهلوها و ستون فقرات حرکت را انجام دهید.دست راست را روی دنده هادر پهلوی بدن روی نقطه ای که ستون فقرات را در وضعیت مستقیم قرار دهد بگذارید و فشار دهید.

تمرین ?

هدف: تقویت عضلات بخش محدب ستون فقرات

نکته: تمرین برای اسکولیوزC  به سمت راست است

روش اجرا: روی شانه و پهلوی راست روی زمین بخوابید و در حالی که پاها در اجرای حرکت کشیده است دستها را نیز به بالای سر بکشید و بکوشید دستها،سر و گردن و به طور کلی بالا تنهی خود را از زمین بلند کنید.مجدداْ به حالت اول برگردید و این حرکت را تکرار کنید.